GYNAECEUM

GYNAECEUM

vel GYNAECONITIS, Gr. Γυναικεῖον, dicebatur locus secretior in aedibus ubi solae mulieres degebant: Erat autem δίςτεγος; in superiori aedium contignatione, ut eo difficilior ad eas aditus paterer. Ita enim Didymus, Οἱ αρχαῖοι, inquit, ταῖς γυναιξὶν ὑπερῴους τοὺς θαλάμους κατεσκεύαζον ὑπὲρ τȏυ δυσεντεύκτους ῏ειναι, Vett. mulieribus in superiori aedium parte thalamos seu cubicula exstruxêrunt, quo non ita facile adiri possent. Habebant ovalem figuram, Gr. Ω῏α, vel Ω῎ϊα, unde forte fabulae de Helena ex ovo genita occasio, cum in istiusmodi thalamo genita ac educata esset Eo qui ascensum fuerit, an per scalas pensiles, an per gradus et anabathra consueta, in incerto est: Prius arridet Fr. Rossaeo, probatque ex Euripide in Phoenissis, ubi Paedagogum Antigone in superius cenaculum, ut exercitum ibi prospiceret, se deducturum, sic alloquitur:

Ο῎ρεγε νῦν, ὄρεγε γεραιὰν

Νέᾳ χειῤ ἀπὸ κλιμάκων

Ποδὸς ἴχνος ἐπαντέλλων.

Eiusdem κλίμακος apud Homer. mentio est, ubi de Penelope:

´κλίμακα δ᾿ ὐψηλὴν κατεβήσατο οῖα δόμοιο,

De scala sublimi de scendit sola domus.

Vide praefat. Auctor. Archaeologiae Atticae l. 4. c. 14. Ibidem filioli, ut improbitate omni abstinerent, educabantur, ut ex Hesiodo discimus, in Ε῎ργ. ubi pueros δωδεκαταίους, duodecennes, et δυωδεκαμήνους, duodecimestres, omnia communia cum matribus, δίαιταν, τροφὴν, οἶκον, habuisle ait: Sed, et qui provectiores aetate erant, quoties locus in cenaculo deesset, pransum eo cenatumque mittebantur, uti apud Lucianum legimus, ubi Eucrates fil. suum εἴς γυναικωνίτιδα, ablegat, in Gallo. Puellae porro ad nuptias usque eodem loco custodiebantur, nisi haberent παρθενῶνα, oecum pecliarem Virginibus destinatum, de quo infra, ubi de Oecuria Atheniensium, pllura vide apud Dan. Heins. Not. ad Hesiod. d. l. p. 274. et 289. Eodem modo vocabatur interior locus in aede Bonae Deae, ubi sacrificia peragebantur, quibus non nisi mulieribus interesse fas erat, vide Cic. Orat, de Aruspic. resp. Habebant autem Gynaecea suos Ephoros ac inspectores, viros graves ac sapientes, de quibus vide hic passim, inptimis in vocibus, Cantor, Custos, Monitor etc. Donen progressu temporis scelestissimi Eunuchi matronarum oecos, virtutum olim ac egregiarum artium, quae hunc sexum decerent, officinas, invasêre, de qua labe suo loco: uti de ratione Gynaecea claudendi muniendiqueve supra in voce Fores. Vitruv. de hac aedium parte sic l. 6. c. 10. ubi de Graecorum aedificiis: In his locis introrsus constituuntur oeci magni, in quibus matresfamiliâs cum lanificiis habent sessiones. Circum autem in porticibus triclinia quottidiana, cubicula etiam et cellae familiaricae constituuntur. Haec pars autem Γυνανκωνήτης dicitur. Ubi quod sic vocat, Gynaeceum Plauto est, ad hunc Graecorum morem eleganter alludenti Mostell. Actu 3. Sc. 2. v. 71.

Dare volt uxorem filio, quantum potest:

Ad eam rem facere vult novum Gynaeceum.

Uti autem locus feminis, Gynaeceum, sic locus viris destinatus Α᾿νδρὼν, it. Α᾿νδρωνῖας dictus est, ut vidimus. Utriusque meminit A. Gell. l. 17. c. 12. Alexandri Molossi dictum referen, se quidem ad Romanos ire, quasi in Α᾿νδρωνῖτιν. Macedonem vero Alexandrum iisse ad Persas, quasi in Γυναικωνῖτιν. Alia fuêre sub Impp. posterioris inprimis aevi Gynaecea, undi in Imperio Romano Gynaeceorum Procuratores Magistratus erant, domibus, in quibus vestes Imperatoriae confiebant, et lanificia huic fini fervebant, praefecti, sub Comite sacrarum Largitionum, Notitia Imperii. Iis suberant Gynaeciarii, in l. 16. Cod. Theodos. de Murilegulis et Gynaeciae. Si quis ex corpore Gynaeciarriorum vel Linteariorum, vel Linyfiariorum: et Gynaeciariae, passim. Dicebantur sic opifices, qui vestibus Imperialibus texendis, in publicis Textrinis, quae Gynaecea dicebantur operam dabant, obnoxiae ceteroquin conditionis etc. Cuiusmodi Gynaecia, seu uti vocabant, Genicia, etiam Franciae Reges habuêre, in quibus ancillae Regiae rei lanariae vacabant, Geniciariae hinc et Pensiles dictae: Imo a singulis feminis lanarium tum opus Principes exigebant, praestationis vice, adeo ut ab eo praestando Sanctimoniales ipsae vix eximerentur. Quia autem cum ancillis huiusm domini ipsarum, corruptione crescente, consuescere coepêrunt, factum ut publica ac privatista Gynaecea pssime audirent, et vox passim de Lupanaribus ac meretricum coetibus acciperetur. Imo in poenam eo amandatae tamquam in Lupanaria publica, si quae vel stuprum commisisstent, vel impari coniugio se implicuislent. Sic in L. Longob. l. 2. tit. 9. §. 2. mulier libera vel puella, quae servo nupsit, in Curiam Regis duci iubetur et intra pensiles ancillas constitui: ubi Edictum Rotharis Regis tit. 88. §. 11. Pisile habet, quod idem est cum Pensili sen Gynaeceo, unde forte Gallorum vox Poile, de vaporatio etc. Vide C. du Fresne in Gloss. ut et supra in voce Damus.